Στην Κοπέλα των Μικρών Οντρίων
Μία ακόμη ιδιαίτερη τοποθεσία των Οντρίων, η οποία συνοδεύεται από μύθους και παραδόσεις είναι η περιοχή της "Κοπέλας" κοντά στον οικισμό του Καστανοφύτου στο δήμο Άργους Ορεστικού. Πρόκειται για τα «Μετέωρα» των Μικρών Οντρίων όπου δύο ξεχωριστοί και αντικρυστοί βράχινοι όγκοι αναδύονται μέσα από το έδαφος και στέκονται περήφανοι σαν πελώριοι φύλακες για τα ενδότερα διαμερίσματα του βουνού…
Η παράδοση των Καστανοχωρίων μιλάει για μια όμορφη κοπέλα, η φήμη της οποίας είχε φτάσει μέχρι το σαράι του Αλή Πασά στα Γιάννενα και ο οποίος έδωσε διαταγή να του τη φέρουν για το χαρέμι του. Όταν οι άνδρες του Πασά έφτασαν στο χωριό της κοπέλας, εκείνη ξεκίνησε μέσα στη νύχτα κι ανέβηκε στο βουνό για να γλιτώσει. Μπροστά η κοπέλα, πίσω οι αλβανοί, κάποια στιγμή την έφτασαν κι αυτή παρακάλεσε το Θεό να τη λυτρώσει από την ατίμωση. Ο τόπος τότε σείστηκε και η κοπέλα γιγάντωσε και πέτρωσε, δημιουργώντας έτσι τους πελώριους βράχους και δίνοντας το όνομα στην περιοχή.*
Μια παραλλαγή της παραπάνω ιστορίας που είναι και η συνηθέστερη, μιλάει για πολλές κοπέλες, οι οποίες είχαν απαχθεί από επιδρομείς και κάποια στιγμή δίψασαν και ζήτησαν να πιούνε νερό. Καθώς πηγαίνανε στην πηγή, μαρμάρωσαν με τις στάμνες στους ώμους κι έτσι γεννήθηκαν οι βράχοι ή κατά μία άλλη περίπτωση, ρίχτηκαν από τους εν λόγω βράχους και σκοτώθηκαν, προσομοιάζοντας έτσι με το χορό των γυναικών του Ζαλόγγου.
Μια επιπλέον διαφορετική εκδοχή μιλάει για μία όμορφη καλόγρια που ασκήτευε στους γιγάντιους βράχους και η οποία ρίχτηκε από ψηλά σε παρακείμενη μικρή λίμνη και πνίγηκε, για να αποφύγει τους επιδρομείς. Αυτή η εκδοχή ίσως είναι και πιο κοντά στην πραγματικότητα καθώς επάνω στο νότιο βράχο της Κοπέλας διακρίνονται κεραμικά ίχνη και ασβεστοκονίαμα και μάλιστα λίγα μέτρα μακρύτερα από τα ριζά του βράχου, φύονται καλαμιές που υποδηλώνουν την παρουσία νερού. Το εντυπωσιακό φυσικό στοιχείο της Κοπέλας (οι πελώριοι βράχοι) έδωσε το έναυσμα για μυθοπλασία, σε περιόδους δύσκολες για τα χωριά της περιοχής, με κοινό στοιχείων όμως όλων των παραπάνω παραδόσεων, την αγάπη των ντόπιων για τη λευτεριά, και την επιλογή του θανάτου υπό την απειλή της σκλαβιάς και της ατίμωσης.
Οι παραπάνω ιστορίες, σε συνδυασμό με τις μαρτυρίες για τον εντοπισμό κατά το μακρινό παρελθόν, στα υποκείμενα των βράχων χωράφια, θρησκευτικών κειμηλίων που ανήκαν σε τοπικό μοναστήρι, το οποίο καταστράφηκε κατά την τουρκοκρατία, τις αναφορές για χαραγμένα σημάδια πάνω στους βράχους αλλά και το γεγονός ότι κατά τους πολέμους οι φυσικές κοιλότητες της Κοπέλας ίσως χρησιμοποιήθηκαν ως κρησφύγετο από αντάρτες, ήταν αρκετές για να παρακινήσουν τους γνωστούς αγνώστους χρυσοθήρες που φρόντισαν να επισημάνουν την παρουσία τους και σε αυτή την τοποθεσία. Ψηλά στο νότιο βράχο, τα ίχνη από τις λαθρανασκαφές είναι φανερά, και στο ανατολικό τμήμα του, ίσως χρησιμοποιήθηκαν και εκρηκτικά για την αποκόλληση κάποιου μεγάλου όγκου, ο οποίος έσπασε σε πολύ μικρότερα κομμάτια. Αυτό πάντως είχε ως αποτέλεσμα να έρθουν στο φως και κάποια απολιθώματα που παρέμεναν καλά κρυμμένα στα σπλάχνα των βράχων και μαρτυρούν ένα προϊστορικό παρελθόν πολύ διαφορετικό από αυτό που γνωρίζουμε εμείς σήμερα, άμεσα συνυφασμένο με τα απολιθώματα του Νοστίμου, της Δαμασκηνιάς και γενικότερα της ευρύτερης περιοχής των Καστανοχωρίων.
Η τοποθεσία της Κοπέλας προσεγγίζεται μάλλον εύκολα κατά την καλοκαιρινή περίοδο, δεν εντοπίζεται όμως με την ίδια άνεση, παρόλο που ο χωματόδρομος περνάει ανάμεσα από τους βράχους, καθώς το πυκνό φύλλωμα από τις μεγάλες καστανιές που τους περιβάλουν, αφήνει μόνο τα ψηλότερα τμήματα σε γυμνή θέα. Εντυπωσιακό είναι και το φαινόμενο κάποια από τα δέντρα να επιβιώνουν στην κυριολεξία πάνω στην πέτρα, παίρνοντας ζωή από το λιγοστό χώμα που βρήκαν.
Τα Όντρια, ένα σχετικά μικρό βουνό – τμήμα του Βοΐου Όρους - που μοιράζεται ανάμεσα στους νομούς Κοζάνης και Καστοριάς, δεν σταματάνε να κεντρίζουν το ενδιαφέρον μας με την παράξενη ιδιομορφία τους και τους μύθους που κουβαλάνε. Η μοναδικότητά τους έχει αρχίσει να αναγνωρίζεται και αποτελούν πλέον πόλο έλξης για περιηγητές, ορειβάτες, αναρριχητές, σπηλαιολόγους και άλλους, ντόπιους και μη, και δίνει συνεχώς στην παρέα μας, αφορμές για ασυνήθιστες εξερευνήσεις και δροσερές πεζοπορίες…
* Με πληροφορίες από το βιβλίο του Άρη Μπακαΐμη: ΤΑ ΟΝΤΡΙΑ
