Στην Πέτρα του Βράχου
Η έξοδος στα Όντρια δεν είναι μια οποιαδήποτε εμπειρία, ένα απλό θέαμα, μια συνηθισμένη εντύπωση. Είναι μια μέθη ψυχής, ένα πανόραμα χρωμάτων και εντυπώσεων. Κι όλα αυτά γιατί βιώνει κανείς από κοντά τους θρύλους που δεν έσβησαν, τις ιστορίες που σώζονται ακόμη˙ γιατί χαίρεται ένα τοπίο αλλιώτικο από τα άλλα… (ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΜΠΑΚΑΪΜΗΣ – ΤΑ ΟΝΤΡΙΑ, σελ.15)
Όταν το 1980 εκδόθηκε από το Σύλλογο Γόνων Βράχου το βιβλίο του Αριστείδη Μπακαΐμη (Τα Όντρια – το βουνό μας), πολλοί από την παρέα της Cyberότσαρκας δεν είχαν ακόμα γεννηθεί... Στις λίγες γραμμές που προλογίζουν το βιβλίο και υπογράφει το τότε διοικητικό συμβούλιο του Συλλόγου, ανάμεσα στα υπόλοιπα, διαβάζουμε: …ένα βιβλίο που θα συγκινήσει, πιστεύουμε, τους παλιούς συντοπίτες μας και θα παρακινήσει τους νέους να γνωρίσουν από πιο κοντά τον τόπο των παππούδων τους… Έναν τόπο στον οποίο η αστυφιλία εκείνης της εποχής ήρθε να δώσει τη χαριστική βολή, σε ό,τι είχε μείνει όρθιο από τις δεκαετίες που προηγήθηκαν, αφήνοντας πίσω κλειδωμένα σπίτια και ξεχασμένες ιστορίες.
Τριανταπέντε χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση, φτάνοντας στο σήμερα και σε ότι αφορά τη διαδικτυακή μας παρέα, το βιβλίο, κατά τη γνώμη μας, έχει πετύχει απόλυτα το σκοπό της συγγραφής του. Στις 127 σελίδες του, ο Μπακαΐμης έχει αποτυπώσει πολλές από τις ντόπιες παραδόσεις κι έχει καταγράψει πολλές τοποθεσίες… Αυτός είναι και ο λόγος που το παραπάνω βιβλίο, από τη μέρα που έπεσε στα χέρια μας, ήταν και παραμένει πολύτιμος οδηγός για τις περισσότερες από τις εξορμήσεις μας πάνω στα θρυλικά Όντρια, δίνοντάς μας ταυτόχρονα ιδέες και για επόμενες τσάρκες. Και η εξόρμηση που παρουσιάζουμε και σήμερα είχε ως αφορμή για την πραγματοποίησή της, κάποιες από τις σελίδες του βιβλίου του Αριστείδη Μπακαΐμη…
Τα Μικρά Όντρια ανήκουν εξ ολοκλήρου στο Νομό Καστοριάς και το μεγαλύτερο μέρος των Μεγάλων Οντρίων στο Νομό Κοζάνης. Από καιρό θέλαμε να πραγματοποιήσουμε μία ανάβαση στην περιοχή για να εντοπίσουμε και να δούμε από κοντά, κάποια από τα ζωντανά στοιχεία της παράδοσης. Ήταν Σάββατο 11 Οκτωβρίου του 2014 όταν ξεκινήσαμε για τα Μικρά Όντρια και συγκεκριμένα για την Πέτρα του Βράχου… Φτάσαμε στον οικισμό του Βράχου στις 8.30 το πρωί κι από κει πήραμε κατευθείαν το χωματόδρομο για το Ούσι, μία από τις ομορφότερες τοποθεσίες πάνω στο βουνό, στα σύνορα νομών Καστοριάς και Κοζάνης. Στο Ούσι συναντώνται οι δύο ορεινοί όγκοι των Οντρίων σχηματίζοντας μία επιβλητική ρεματιά, εκεί όπου ακόμα υπάρχουν οι ξύλινες κατασκευές από την εποχή που ανέβαιναν (και ίσως ανεβαίνουν ακόμα) οι βοσκοί με τα κοπάδια τους. Αφήσαμε το αυτοκίνητο και ξεκίνησε η πεζοπορία...
Το Ούσι βρίσκεται πολύ κοντά στην ψηλότερη κορυφή των Μικρών Οντρίων, τη Μικρή Ότρα (υψόμετρο 1531 μ.). Για να φτάσουμε ως εκεί δεν χρειαζόμαστε πάνω από ένα μισάωρο. Είναι και το μόνο δύσκολο κομμάτι της διαδρομής μας μέχρι την Πέτρα, κυρίως γιατί είναι λίγο ανηφορικό έως ότου βγούμε ψηλά στο ζωνάρι. Φτάνοντας στη Μικρή Ότρα όπου και το χαρακτηριστικό βάθρο, στο μπαλκόνι του δυτικού ζωναριού, απλώνεται μπροστά μας η υπέροχη θέα προς τη Λάγκα, το Γράμμο και το Βόιο. Κάναμε μια μικρή στάση και βγάλαμε μερικές φωτογραφίες… Αφήνοντας πίσω μας τη Μικρή Ότρα και μέχρι να προσεγγίσουμε την Πέτρα έχουμε να διανύσουμε περίπου ένα κατηφορικό χιλιόμετρο. Η διαδρομή όμως μοιάζει πλέον περισσότερο με περίπατο παρά με ορειβασία λόγω του σχετικά επιπέδου αναγλύφου. Ο πιο ευχάριστος τρόπος για να κινηθούμε, κι αυτός που σίγουρα επιλέγουν οι περισσότεροι, είναι κοντά στο ζωνάρι, έχοντας ανεμπόδιστη θέα κατά μήκος ολόκληρης της διαδρομής. Εξάλλου και η Πέτρα βρίσκεται στην άκρη του ζωναριού, οπότε ακόμα και να μην ξέρουμε την ακριβή τοποθεσία της, όπως δεν τη γνωρίζαμε κι εμείς, κάποια στιγμή θα "πέσουμε" πάνω της...
Η Πέτρα των Οντρίων είναι ένας ιδιόμορφος βράχος που στέκεται ανάμεσα σε δύο απότομες κοψιές, στο φρύδι του ζωναριού, στο ύψος περίπου που βρίσκεται και ο οικισμός του Βράχου. Προφανώς ξέμεινε εκεί από διάβρωση που είχε ως αποτέλεσμα τη κατακρήμνιση μέρους των βράχων από κάτω, σε κάποια παλαιότερη εποχή. Ο τρόπος με τον οποίο αιωρείται η συγκεκριμένη πέτρα στο ζωνάρι, δημιουργώντας ένα περίεργο γεφύρι, έδωσε την ονομασία στην περιοχή και το έναυσμα στη λαϊκή φαντασία για ιστορίες που φτάνουν μέχρι τις μέρες μας. Ο Αριστείδης Μπακαΐμης στο βιβλίο του αναφέρει αρκετά πράγματα (βλέπε σχετική φωτό). Παλιότερα, την ημέρα της Αναλήψεως που γιόρταζε το ομώνυμο ξωκλήσι του βουνού, στήνονταν γλέντι στο πλατό δίπλα από την Πέτρα και οι πιο τολμηροί, πριν μεταβούν στη θεία λειτουργία, ανέβαιναν επάνω, ως ένδειξη θάρρους και πίστης. Εμείς δεν το επιχειρήσαμε. Μπροστά και πίσω από την Πέτρα είναι το κενό, βάθους ίσως και δεκάδων μέτρων και δεν είναι μέρος για πειράματα, καθώς τα λάθη δεν συγχωρούνται. Η εξόρμησή μας ήταν επιτυχημένη καθώς φτάσαμε στο στόχο μας κι απολαύσαμε ένα όμορφο φθινοπωρινό πρωινό, ψηλά στο βουνό, με την τοποθεσία να παραμένει αξιομνημόνευτη και σημείο αναφοράς ακόμα και για όσους περάσουν τυχαία από εκεί...
Κάποιες διαδρομές πάνω στα Μικρά Όντρια είναι σηματοδοτημένες από το Σύλλογο του Βράχου και οριοθετούν ουσιαστικά έναν κύκλο στο οροπέδιο, έχοντας περάσει από τις περισσότερες τοποθεσίες. Στην Πέτρα μπορούμε εναλλακτικά να φτάσουμε κι από το μονοπάτι που ξεκινάει από την Εκκλησία του Βράχου κι ανεβαίνει για το χαρακτηριστικό Πέρασμα. Έπειτα δεν χρειαζόμαστε περισσότερο από μισή ώρα για να την εντοπίσουμε. Τα Όντρια, παρά τα όσα ακούγονται, δεν είναι δύσκολο βουνό κι ένας απλός δέκτης GPS, έχοντας ως πυξίδα τις συντεταγμένες των τοποθεσιών που μας ενδιαφέρουν, είναι αρκετός για να φτάσουμε στον προορισμό μας.
Οι εξορμήσεις πάνω στα Μικρά Όντρια έχουν αποκτήσει για τη Cyberότσαρκα ξεχωριστό χαρακτήρα καθώς πρόκειται για το ομορφότερο βουνό του δήμου μας (δεν είναι και πολλά άλλωστε), κι έχουμε έτσι ένα επιπλέον κίνητρο για να τα γνωρίσουμε καλύτερα και να αναδείξουμε κάποιες από τις γνωστές - άγνωστες πτυχές τους. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο πεδίο, μάλλον εύκολο για όσους το ανηφορίσουν για πρώτη φορά και οπωσδήποτε πολύ ελκυστικό είτε για αρχάριους, είτε για έμπειρους ορειβάτες. Στα χωριά περιμετρικά των Οντρίων η φαντασία "οργιάζει" και μην απορήσετε αν ακούσετε για τρύπες που καταπίνουν ανθρώπους και για κάποιες άλλες που φτάνουν μέχρι τη Θεσσαλία... Η τοπική ιστορία και οι μύθοι συναντώνται με τη φύση ψηλά στα δύο οροπέδια των Οντρίων, ανάμεσα στα ζωνάρια, τις δολίνες, τις οξιές, τις βελανιδιές και τα βάραθρα, αλλά και τα σπήλαια, μικρά και μεγάλα, που δίνουν ίσως τις πιο εντυπωσιακές, αν και σκοτεινές, πινελιές στο βουνό. Αν εξαιρέσουμε τους χειμωνιάτικους μήνες που τα Όντρια είναι συνήθως σκεπασμένα με χιόνι, για όλους εμάς τους ερασιτέχνες ορειβάτες, όλη την υπόλοιπη περίοδο προσφέρονται για δυνατές περιηγήσεις (με την απαραίτητη όμως προσοχή που απαιτεί κάθε ορεινή δραστηριότητα), ξεδιπλώνοντας εικόνες πλούσιες σε χρώματα και αρωματισμένες από την γνήσια ελληνική ύπαιθρο που ευτυχώς παραμένει ακόμα αμόλυντη και μακριά από τις εξαρτήσεις της σύγχρονης καθημερινότητάς μας…
Ευχαριστούμε τη Μαρία για την ευγενική παραχώρηση των παλαιών φωτογραφιών του παρόντος άρθρου.
Εξόρμησαν – Συνεργάστηκαν: psilos, sakis, stathis, garavelas.