01 Απρίλιος 2009.
Κάποτε οι χριστιανοί σε αυτήν την πόλη δεν είχαν την άνεση να εκδηλώνουν τα "πιστεύω" τους, δημοσίως. Η δύναμη της πίστης, όμως, που για ακόμη μία φορά βλέπουμε ότι μπορεί να κάνει πολλά, τους οδήγησε στην υπόγεια Θεσσαλονίκη.
Την υπόγεια Θεσσαλονίκη, η οποία συνδέθηκε με μύθους και υπερβολές αλλά παρόλα αυτά έχει δώσει τα σημάδια της υπάρξης της και του μεγέθους της, σε αρκετές τυχαίες -μη αρχαιολογικές- ανασκαφές. Ένα σημείο αναφοράς του υπόγειου δικτύου στοών και κατακομβών της συμπρωτεύουσας είναι οι κατακόμβες του Άγιου Ιωάννη του Προδρόμου. Πίσω αριστερά από την εκκλησία της Αγίας Σοφίας, στο κέντρο της πόλης, προσέξαμε κάτι που μας κέντρισε την περιέργεια...
Στις αρχές του πεζόδρομου της Ικτίνου, μία μίκρη έκταση γης, βρίσκεται γύρω στα 5 μέτρα, κάτω από τα πόδια των περαστικών. Πρόκειται για ένα, όχι ιδιαίτερα παλιό, εγκαταλελειμένο μοναστήρι.
Οι εγκαταστάσεις του μοναστηριού και η πρωτότυπη εκκλησία του. Πρωτότυπη λόγω της διαμόρφωσής της καθώς η δεξιά της πλευρά δεν είναι κτισμένη, αλλά αποτελείται από μεγάλα κομμάτια τζαμαρίας.
Και εδώ το εύλογο ερώτημα είναι: "Για ποιο λόγο να έχει χτιστεί ένα μοναστήρι μέσα στο κέντρο της πόλης;"
Και εμείς αυτό αναρωτηθήκαμε και γι' αυτό κατεβήκαμε να "εξερευνήσουμε" τον χώρο. Στο κέντρο της αυλής υπάρχουν τα ερείπια μίας βυζαντινής εκκλησίας η οποία απ' ότι μάθαμε ήταν πανομοιότυπη, αλλά κάπως μικρότερη, με την γνωστή σε όλους Ροτόντα, η οποία εκκλησία είχε χτιστεί και αυτήν με την σειρά της πάνω στα ερείπια ενός αρχαίου ναού.
Αριστερά: Τα ερείπια που διακρίνονται διαγράφουν ένα κομμάτι της παλιάς εκκλησίας.
Δεξιά: Αυτό δείχνει να είναι το κέντρο της εκκλησίας το οποίο πιθανότατα να αποτελεί αυτούσιο ένα κομμάτι του αρχαίου ναού. Φαίνεται πως μάλλον χρησιμοποιήθηκε ως κολυμβήθρα ενηλίκων τον πρώτο καιρό αφότου "νομιμοποιήθηκε" ο χριστιανισμός. Διάσπαρτα υπήρχαν απομεινάρια του λατρευτικού αυτού τόπου στον περίγυρο.
Και εδώ φτάνουμε στην απάντηση που ψάχναμε νωρίτερα...
Η ερειπωμένη εκκλησία, όπως και το μεταγενέστερο μοναστήρι, χτίστηκαν σε αυτό το σημείο και ήταν αφιερωμένες στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο για να τιμήσουν, κατά κάποιο τρόπο, την μνήμη των χριστιανικών κατακομβών του Αγίου Ιωάννη που βρίσκονται κάτω από την γη, λίγα μέτρα πιο δίπλα.
Μετά από μία μικρή περίηγηση στον όμορφο κήπο του μοναστηριού, ο οποίος αποτελεί μία όαση πρασίνου στην καρδιά της πόλης, και αφού ανάψαμε το κεράκι μας, κατεβήκαμε στις κατακόμβες... Στο εσωτερικό της πρωτότυπης εκκλησίας που είδαμε παραπάνω, υπάρχουν τα σκαλιά που σε οδηγούν προς τα κάτω.
Εδώ αρχικά βρισκόταν ένα ρωμαϊκό υδραγωγείο το οποίο όταν σε κάποια φάση αχρηστεύθηκε ή ξεχάστηκε, θαμμένο κάτω από την γη, μετατράπηκε σε έναν τόπο λατρείας για τους χριστιανούς της εποχής του Αγίου Δημητρίου. Είχαν καταφέρει με άκρα μυστικότητα να τελούν κανονικά τις χριστιανικές λειτουργίες και να δημιουργούν υπόγειες... ενορίες.
Οι μυθιστορίες που ακούγονται για τις κατακόμβες είναι πολλές. Οι επίσημες ιστορικές καταγραφές μέσα από τα υπόγεια δίκτυα, ελάχιστες.
Λέγεται ότι οι κατακόμβες του Αγίου Ιωάννη είχαν επικοινωνία με την Κρύπτη του Αγίου Δημητρίου (απόσταση σε ευθεία πάνω από 2 χλμ και υψομετρική διαφορά γύρω στα 50 μέτρα), μέσω ενός υπόγειου δρόμου, ο οποίος μέχρι τις αρχές του 20 αιώνα διασωζόταν αλλά αργότερα με την κατασκευή του διπλανού δρόμου (Μακένζυ Κινγκ) αλλά και με την μεγάλη ανοικοδόμηση γενικότερα, τα θεμέλια, έκοψαν οριστικά αυτό το σοκάκι και έριξαν ένα πέπλο μυστηρίου στο όλο θέμα.
Δεξιά: Η επικοινωνία της οροφής με τον "έξω κόσμο" είναι κάτι το οποίο κατασκευάστηκε μεταγενέστερα, στις κατακόμβες δεν υπήρχαν αυτές οι τρύπες. Το κομμάτι που είναι επισκέψιμο για τους προσκυνητές είναι σχετικά μικρό, αλλά προσεγμένο και πρόσφατα αναπαλαιωμένο.
Υπάρχουν πάντως ηλικιωμένοι άνθρωποι οι οποίοι ισχυρίζονται πως, ως παιδιά, είχαν περπατήσει τον υπόγειο αυτόν δρόμο. Πολλά ακόμη ακούγονται για την υπόγεια Θεσσαλονίκη, για το μέγεθος της και για το πόσο δαιδαλώδης ήταν, κάνοντας μας να θέλουμε με την πρώτη ευκαιρία να ψάξουμε να βρούμε κάτι καινούριο σχετικά με όλα αυτά. Η αλήθεια βρίσκεται πάντα κάπου στην μέση αλλά ένας σωστός εξερευνητής αν δεν ζήσει ο ίδιος την εμπειρία και αν δεν δει κάτι με τα μάτια του, δεν υιοθετεί τίποτα όσο πιστευτό ή απίστευτο και αν φαίνεται.
Κάποιες θεωρίες λένε ότι ο Άγιος Δημήτριος έδρασε σε αυτές τις κατακόμβες οι οποίες αργότερα αποτέλεσαν την φύλακή του, πριν μεταφερθεί στην Κρύπτη για να εκτελεσθεί.
Εξόρμησαν: Χρήστος Καρανικόλας, Γρηγόρης Τούλιας
Συνεργάστηκαν: amanas, alex, Disko12
Επιμέλεια/Κέιμενο: Γρηγόρης Τούλιας
Θερμές ευχαριστείες στην κυρία Φωτεινή.
Επικοινωνία με την ομάδα Θεσσαλονίκης:
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.
Άλλα άρθρα της ίδιας σειράς εξορμήσεων:
