Οι Κήποι του Πασά
Είναι σίγουρα ένα από τα μυστικά της Θεσσαλονίκης.
Οι πληροφορίες λίγες και μπερδεμένες. Η περιοχή άκρως περίεργη και άγνωστη μέχρι και για τους Θεσσαλονικείς. Η ομάδα της cyberότσαρκας επισκέφθηκε τους Κήπους του Πασά στην Άνω Πόλη, προσπαθώντας να καταγράψει ακόμα ένα άγνωστο σημείο της συμπρωτεύουσας, που τελικά, μας αφήνει με ερωτηματικά.
Στην αρχή ακούσαμε να τα αποκαλούν "Δρακόσπιτα" και να προσπαθούν να μας εξηγήσουν πόσο ασυνήθιστα είναι. Δεν είχαμε λοιπόν να κάνουμε τίποτε άλλο από το να τα επισκεφθούμε. Πρόκειται για ένα όμορφο πάρκο με αρκετό πράσινο, ευθεία πάνω από την πλατεία Συντριβανίου, στην Άνω Πόλη, δίπλα από τα κάστρα. Στο πάρκο αυτό λοιπόν, βρίσκονται διάσκορπα τα Δρακοόσπιτα ή κοινώς, "Οι Κήποι του Πασά". Φτάνοντας εκεί συνειδητοποιήσαμε ότι οι μυθοπλασίες γι' αυτά τα κτίσματα, τελικά, δεν έχουν να κάνουν με το μέγεθός τους ή με την τοποθέτησή τους αλλά με τη μορφολογία τους.
Κι εδώ χρειάστηκε να γυρίσουμε τον χρόνο λίγο πίσω...
Στην παρακάτω φωτογραφία βλέπουμε το νοσοκομείο Άγιος Δημητρίος που λειτουργεί μέχρι και σήμερα (βρίσκεται γύρω στα 100 μέτρα πάνω από την σημερινή πανεπιστημιούπολη, στο ύψος της οδού Εθνικής Αμύνης, δίπλα από τα κάστρα).
Η φωτογραφία είναι από το http://culture.thessaloniki.gr/ και ανήκει στο αρχείο του κέντρου ιστορίας Θεσσαλονίκης. Όλο αυτό το "λειβάδι" που βλέπουμε στην φωτογραφία είναι σήμερα ένα κομμάτι του κέντρου της Θεσσαλονίκης (ο φωτογράφος βρίσκεται κάπου κοντά στα σημερινά πανεπιστήμια και κοιτάει βορειοδυτικά).
Οι κήποι του Πασά είναι η περιφραγμένη έκταση που διακρίνεται πίσω από το νοσοκομείο. Χρονολογούνται το 1904, την ίδια εποχή δηλαδή που είναι τραβηγμένη και η φωτογραφία. Τότε λοιπόν -όπως υποστηρίζει η πιο ορθολογική προσέγγιση- η "Υψηλή Πύλη" στα πλαίσια των προσπάθειων της για εκσυγχρονισμό του τουρκικού κράτους, ξεκινά μία σειρά δημοσίων έργων και χτίζει το νοσοκομείο. Στην έκταση πάνω από αυτό, φιλοτεχνούνται ταυτόχρονα, από άγνωστο αρχιτέκτονα-καλλιτέχνη, οι κήποι που θα το διακοσμούν.
Κανένας πασάς δεν κατοικούσε ποτέ εκεί, αλλά ούτε και κάποια χρησιμότητα είχαν. Ήταν απλώς διακόσμηση της αυλής του νοσοκομείου. Σήμερα εκεί βρίσκονται τρία κακοδιατηρημένα και απροστάτευτα κτίσματα τα οποία ανήκουν στο είδος της "φανταστικής αρχιτεκτονικής". Τα υλικά από τα οποία είναι κτισμένα όπως και το σχήμα τους, είναι απροσδιόριστα, χωρίς κάποια συγκεκριμένη λογική. Απ' ότι καταλάβαμε πρόκειται για την "αφηρημένη τέχνη" της αρχιτεκτονικής, κάτι το οποίο είναι πολύ ιδιαίτερο και αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού και μελέτης. Το μεγαλύτερο από αυτά τα κτίσματα έχει κάποια σημάδια ροής νερού και πιθανότατα ήταν κάτι σαν συντριβάνι. Μαρτυρίες άλλωστε λένε ότι από την περιοχή περνούσε κάποτε ένα από τα ρέματα της πόλης.
Όμως η ορθολογική προσέγγιση κάποιων "περίεργων" καταστάσεων δεν αρκεί ποτέ στον κόσμο. Και ειδικά στους Έλληνες. Δημιουργούμε συνέχεια μύθους και παραφυσικές ιστορίες για να εξηγήσουμε κάτι το οποίο μπορεί να είναι απλά ασυνήθιστο. Για να πούμε την αλήθεια όμως, στην συγκεκριμένη περίπτωση, δεν έχουν και πολύ άδικο αυτοί που συζητούν πως οι Κήποι του Πασά δεν είναι κάτι το φυσιολογικό. Και αυτό γιατί εκτός από την διαμόρφωσή τους, οι κήποι, έχουν πράγματι μία ανεξήγητη διάσταση. Τα περίεργα σύμβολα στον τοίχο καθώς και η στοά που δεν οδηγεί πουθενά, κινούν τις υποψίες πως πρόκειται για έναν τόπο συνεύρεσης των οθωμανών τεκτόνων της Θεσσαλονίκης. Και ίσως πολλά να συνέβαιναν εκεί, με την κάλυψη του ότι "πρόκειται απλώς για κήπους"...
Η στοά σήμερα είναι γεμάτη με κάθε είδους ακαθαρσίες. Σε πολλά σημεία φαίνεται πως υπάρχουν σφραγισμένες τρύπες και καταπακτές. Φήμες επίσης λένε πως οι Κήποι του Πασά παλιότερα αποτελούσαν το τέλος των κατακομβών της Θεσσαλονίκης, έξω από τα όρια της πόλης, που χαράζαν κάποτε τα κάστρα.
Αλλά η αλήθεια είναι πως η παραπάνω προσέγγιση, ότι πρόκειται δηλαδή για μία αρχαία μασονική στοά, είναι και αυτή σχετικά ορθολογική. Άλλες θεωρίες μιλούν για ένα σημείο γεωμαγνητισμού και Ιερής Γεωγραφίας συνδυάζοντας πάλι, τον οθωμανικό τεκτονισμό.
Εμείς σίγουρα δεν είμαστε οι ειδικοί που θα αναλύσουμε το πως και το γιατί αλλά η τελευταία εκδοχή θέλει τους Κήπους του Πασά, να μην είναι κτισμένοι τυχαία σε αυτό το σημείο. Αυτή η περιοχή, λένε, βρίθει γεωγραφικής ενέργειας και γεωμαγνητισμού. Ήταν ησυχαστήριο του Σεϊφουλάχ Πασά και άλλων τούρκων μασόνων και οι πέτρες με τις οποίες κατασκευάστηκε ήταν όλες πέτρες χτυπημένες από κεραυνό (!). Εμείς πάντως προσέξαμε σε κάποια σημεία κομμάτια σταλακτίτη να χρησιμοποιούνται ως δομικό υλικό.
Το μόνο σίγουρο πάντως είναι πως οι πληροφορίες που υπάρχουν μέχρι και από τους επίσημους φορείς, για τους πάλαι ποτέ κήπους του νοσοκομείου, είναι ελάχιστες. Άγνωστη ακριβής ημερομηνία, άγνωστος αρχιτέκτονας, άγνωστος ο λόγος που χτίστηκαν, άγνωστο το τι ακριβώς ήταν...
Αυτά τα μικρά σπιτάκια στην Άνω Πόλη, τελικά αποτέλεσαν για εμάς, θέμα συζήτησης και ενθουσιασμού. Ήταν κάτι το οποίο μας εξέπληξε, κάτι το εντελώς διαφορετικό και άγνωστο για εμάς όπως και για τους περισσότερους. Και μέχρι εδώ μπορεί να κουράσαμε αλλά η αλήθεια είναι ότι κουραστήκαμε κι εμείς οι ίδιοι. Άλλωστε εμείς είμαστε απλώς μια φοιτητική παρέα στην οποία αρέσει που και που να ξεφεύγει από την καθημερινότητα, ζώντας καμιά μικρο-περιπέτεια. Ούτε αρχιτέκτονες είμαστε, ούτε αρχαιολόγοι αλλά ούτε και συνωμοσιολόγοι. Γι'αυτό και η τσάρκα μας έληξε με έναν καφέ στην πλατεία Ναυαρίνου, όπου βρίσκεται το στέκι της παρέας.
Η περιέργειά μας και η θέλησή μας να δούμε κάτι περισσότερο και να εξαντλήσουμε κάθε πτυχή της τσάρκας, μας οδήγησαν στο να ξεκινήσουμε και πάλι λίγες μέρες μετά, για τους Κήπους του Πασά, αυτήν την φορά όμως βράδυ. Το αποφασίσαμε εντελώς πρόχειρα κατά την διάρκεια του απογευματινού μας καφέ. Να βγάλουμε νυχτερινές φωτογραφίες και να ζήσουμε αλλιώς την ατμόσφαιρα.
Οι φήμες πως πρόκειται για ένα ιερό γεωγραφικό σημείο καθώς και το γεγονός ότι στην γύρω περιοχή υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις νεκροταφείων, έδωσε ένα άλλο ύφος στην δεύτερη βόλτα μας. Στην αρχή δεν είμασταν "ψυλλιασμένοι" αλλά όταν παρατηρήσαμε τις φωτογραφίες, μείναμε άναυδοι. Μπορεί να είναι και παιχνίδια της φωτογραφικής μηχανής, αλλά πολλές από τις φωτογραφίες μας ήταν κάτι παραπάνω και από περιέργες με διάφορες μυστήριες απεικονίσεις που μας έκαναν να αρχίσουμε να βλέπουμε και την παραφυσική πλευρά του όλου θέματος.
Μπορεί να είναι παιχνίδια της μηχανής όπως είπαμε παραπάνω αλλά οι φωτογραφίες δεν έχουν υποστεί την παραμικρή επεξεργασία -όπως άλλωστε συμβαίνει με όλες τις φωτογραφίες των άρθρων της σελίδας-.
Ακολούθησε μας και εσύ:
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.
Συνεργάστηκαν - Εξόρμησαν: helen, alex, karanas, disko12, amanas, toulias
Επιμέλεια/Κείμενο: Τούλιας Γρηγόρης